1)     روش بَد رَگاز رینگ[1]:

در دهه 1930 میلادی در شهر بَدرَگاز سوئیس برنامه‌ای از تمرینات آب‌درمانی خاص شکل گرفت. بعدها در سال 1957 یک پزشک آلمانی این پروتکل را اصلاح کرد و توسعه بخشید. او اجزای ثبات بخشنده‌ای را به صورت 3 حلقه غوطه‌ور در نواحی گردن، لگن و مچ پا به‌کار برد. وی الگوهای ساختاری منظمی را در قالب حرکات غیرفعال، فعال، فعال کمکی و مقاومتی طرح ریزی نمود. این الگوها امروزه به‌عنوان روش بَدرَگازرینگ شناخته شده‌اند(5). الگوهای BRRM با مفهوم PNF[2] کامل می‌شود. هر الگوی این روش می‌تواند برای طیف وسیعی از بیماری‌های ارتوپدیک یا نورولوژیک اصلاح و تطابق یابد. با وجود استفاده از روش‌های سنتی، روش‌های معمول و متداول BRRM به علت مزایایی چون کنترل دسترسی بهتر درمان‌گر به بیمار بسیار مورد توجه قرار گرفته است. الگوهای متعددی وجود دارند که برای مشکلات بالینی بیمار و اهداف کاربردی پایه‌گذاری شده‌اند. الگوهایی که در روش BRRM مدنظر هستند در سه دسته طبقه‌بندی شده‌اند: اندام‌تحتانی، تنه و اندام فوقانی. دسته بندی دیگری این الگوها را به دو دسته تقسیم می‌کنند: الگوهای غیرفعال[3] و دستوری[4]. الگوهای غیرفعال به مشارکت فعال بیمار نیازی ندارند. الگوهای دستوری نیاز دارند که بیمار شناخت کافی جهت انجام دستورات داشته باشند. اگر توانایی جهت فهم دستورات وجود نداشته باشد بیمار قادر به انجام تمرینات و الگوها نخواهد بود(5). برخی از موارد کاربرد BRRM عبارتند از:

-        درد کمر و جراحی فتق دیسک

-        استئو آرتریت تعویض مفصلی

-        آتاکسیا، دیستونیا و سندرم‌های هایپرکنیتیک

-        جراحی تاندونی و شکستگی‌ها

-        بیماری‌های عضلانی

-        همی‌پلژی، پاراپلژی

-        برخی اهداف درمانی BRRM عبارتند از:

-        کاهش درد[5]

-        آرام‌سازی[6]

-        تقویت عضلات و بازآموزی عضلانی[7]

-        افزایش دامنه‌حرکتی مفاصل (ROM)[8]

-        بهبود بخشیدن ثبات تنه[9] و عملکرد آن(5،9)

از مزایای BRRM  بر سایر روش‌های آب‌درمانی بخصوص روش سنتی می‌توان راحتی بیشتر بیمار، تماس بهتر درمان‌گر با بیمار و کار گروهی اشاره کرد(5،9).

2)     روش‌هالیویک[10]:

روش‌هالیویک در سال 1949 میلادی توسط جیمز مک میلان[11] در مدرسه دختران معلول هالیویک در لندن ابداع شد. در ابتدا روی اصول شنا و تمرینات شنا تاکید داشت. بعدها این روش توسعه پیدا کرد و به روشی که هم اکنون به‌عنوان یک رویکرد عملکردی[12] جهت درمان بسیاری از انواع مشکلات جسمی استفاده می‌شود تبدیل شد. این روش با تکیه بر اصول علمی هیدروداینامیک[13] و مکانیک بدن[14] در مداخلات[15] آب‌درمانی به‌کار می‌رود. به اعتقاد این روش، با افزایش کنترل سر، ثبات تنه، کنترل تنفسی و تحمل کار[16]، عزت نفس[17] افزایش یافته و باعث استقلال[18] فرد می‌شود. اهداف کلینیکی که به‌عنوان اساس مقدمه روش‌هالیویک در توانبخشی در آب مطرح هستند عبارتند از:

-        بهبود قدرت عضلانی[19]

-        بهبود کنترل حرکتی[20] در تنه و اندام‌ها

-        بهبود جریان خون[21]

-        بهبود الگوهای تنفسی[22]

-        بهبود تعادل استاتیک و داینامیک

-        بهبود الگوی راه‌رفتن[23]

-        بهبود تون پاسچرال[24]

این اهداف، کاربردهای بالینی هالیویک را که بیشتر در کودکان به‌کار می‌رود بیان می‌نماید. این روش از ابزار و تجهیزات غوطه‌وری استفاده نمی‌کند. هندلینگ[25] مناسب و درست جزء مهم دیگر این روش است که به بیمار اجازه فعالیت و تسهیل حرکات درست را ارائه می‌نماید(5).

هالیویک به‌عنوان یک روش متوالی[26] آغاز به‌کار نمود که به برنامه 10 نکته[27] معروف می‌باشد. این روش در ابتدا جهت آموزش شنا به کودکان معلول استفاده می‌شد.  بعدها که فواید بالینی هالیویک مشخص تر شد این برنامه توسعه پیدا نمود و با عنوان آب‌درمانی ویژه[28] توصیف شد. روش‌هالیویک همان طور که امروزه به‌کار می‌رود شامل هر دو جزء روش آموزشی متوالی (برنامه10 نکته) و کاربردهای آن به‌عنوان یک تکنیک توان بخشی و آب‌درمانی ویژه می‌باشد(9).

برنامه 10 – نکته

مک میلان کاربردهای آموزشی روش‌هالیویک را در قالب یک برنامه 10 مرحله ای سازماندهی کرد. این 10 نکته در 3 فاز یک فرایند یادگیری حسی- فیزیولوژیک[29] شامل: 1) تطابق‌ذهنی 2) کنترل تعادل و 3) حرکت، جای می‌گیرند.

این 10 مرحله عبارتند از:

1)     انطباق‌ذهنی و رهاسازی[30]

2)     کنترل چرخش عمودی

3)     کنترل چرخش عرضی

4)     کنترل چرخش طولی

5)     کنترل چرخش ترکیبی

6)     وارونگی شناوری- ذهنی[31]

7)     توازن در آرامش[32]

8)     سرخوردگی مواج[33]

9)     پیشرفت ساده[34]

10) حرکت هالیویک پایه[35]

نکته اول با فاز اول (انطباق‌ذهنی)، نکته دوم با فاز دوم تا هشتم (کنترل تعادل) و نکته سوم با فاز  نهم و دهم (حرکت) تطابق دارند(9).

3)     واتسو[36]:

واتسو یک مداخله کاربردی در آب‌درمانی است که مرکب از کشش‌های غیرفعال ایستایی[37] و یک توالی ساختاری از حرکات غیرفعال اندام، سر و گردن یا الگوهای شکل گرفته در بخش سطحی آب می‌باشد. واتسو توسط هارولد دال[38] در کالیفرنیای آمریکا ابداع شد. این روش بر پایه تئوری های نصف‌النهارها و جریان انرژی بنا نهاده شده است. واتسو با به‌کار بردن تکنیک‌های کاربردی ذِن شیاتسو[39] در محیط آب شروع شد، از این رو کلمه واتسو حاصل از دو کلمه واتر- شیاتسو[40] می‌باشد.

هدف اولیه واتسو این است که به بدن اجازه دهد تا به سطوح عمیق‌تری از آرام‌سازی هدایت شود. در این روش بیمار توسط درمان‌گر در بخش سطحی آب، در خلال توالی حرکات مختلف گهـواره وار به حرکت در می‌آید. لذا وزن از روی مهره‌ها و اندام‌ها برداشته شده و در نتیجه افزایش آرام‌سازی عضلانی را به همراه خواهد داشت(5،9). این روش می‌تواند در بهبود سطح عملکردی و کیفیت زندگی بسیاری از بیماران موثر باشد(9).

 

4)     آب‌درمانی با کشش وزن(WHT)[41]:

WHT یک روش ساده غیرتهاجمی موثر هیدروتراپی یا بالنئوتراپی[42] است که در آن بیمار به حالت تعلیق در آب می‌ماند و با اعمال وزنه‌های اضافه به نقاط خاصی از بدن به منظور اعمال کشش[43] در بخش‌های[44] مختلف ستون‌فقرات[45] و یا اندام‌تحتانی[46] انجام می‌شود. این روش بیش از 50 سال است که در بیمارستان‌ها، مراکز بهداشت و تفریحگاه‌های مجارستان[47] اعمال می‌شود. با وجود این‌که WHT در مجارستان بسیار پرطرفدار و محبوب است این روش در جاهای دیگر هنوز ناشناخته می‌باشد. WHT اولین بار توسط یک پزشک مجارستانی به نام کارلی مول[48] در سال 1950 میلادی ابداع شد.

 

_{تالیف و ترجمه توسط دکتر میدیا رحمانی}

---